Veelgestelde vragen over gebarentaal

01

Het woord « doof » wordt soms begonnen met een hoofdletter en soms met een kleine letter. Is hier een rede voor dit?
Op het gebied van Dovenstudies, wordt het gebruik van een hoofdletter 'D' in het woord 'Doof' gebruikt om aan te geven dat hier hier een lidmaatschap van een dovengemeenschap betreft alsook het gebruik van een inheemse gebarentaal als een primaire of voorkeurs taal. Gebruik van is de kleine letter 'd' in het woord 'doof' verwijst naar mensen die een medisch vastgesteld gehoorverlies hebben, maar die zichzelf wellicht niet beschouwen als een lid van de Dovengemeenschap , en die niet een inheemse gebarentaal kunnen gebruiken. Signed Languages in Education in Europe – a preliminary exploration”, Lorraine LEESON, Dublin. Council of Europe. 2006)

02

Zijn alle gebarentaal gebruikers doof of slecht horend?
Nee. Kinderen van dove mensen leren vaak ook gebarentaal; gebarentaal zal daarmee hun moedertaal zijn in plaats van gesproken taal. Daarnaast ouders , broers en zussen van dove kinderen leren ook hoe communicatie is te vergemakkelijken. Er zijn ook een aantal mensen die gebarentaal leren in hun vrije tijd, omdat ze vrienden hebben of tolk willen worden, of gewoon geïnteresseerd zijn in de taal.

03

Is er een universele gebarentaal ?
No, there isn’t. Nee, die is er niet. Er zijn vele varianten en er kan meer dan één gebarentaal in een land zijn, net als bij mondelinge talen. Zo zijn er twee gebarentalen in België (Frans Belgische Gebarentaal en Vlaamse Gebarentaal) en in Spanje (Spaanse gebarentaal en Catalaanse gebarentaal). Ook zijn er verschillende gebarentalen in landen die dezelfde gesproken taal hebben, zoals in Engeland en Ierland. Dit is het gevolg van historische ontwikkelingen die anders gegaan zijn dan gesproken talen .

04

Zijn er 'families' tussen gebarentalen (zoals mondelinge talen - Romeinse of Slavische talen bijvoorbeeld), die wederzijds begrijpen zouden toestaan?
Ja, er zijn taalfamilies binnen gebarentalen. Bijvoorbeeld Oostenrijkse Gebarentaal of Nederlandse Gebarentaal zijn beter begrepen worden door iemand die de Duitse Gebarentaal kan dan door iemand die Italiaanse gebarentaal kent. Daarentegen Britse gebarentaal is heel anders dan alle andere Europese gebarentaal en alleen gerelateerd aan Australische Gebarentaal.

05

Is er een internationale vorm van gebarentaal, die als 'lingua franca' kunnen worden beschouwd?
Er is een internationaal communicatie-systeem vaak genoemd International Sign (IS). Het wordt regelmatig gebruikt bij internationale conferenties en op bijeenkomsten met deelnemers die geen gemeenschappelijke gebarentaal delen. Van deze taal wordt inderdaad gebruikt als lingua franca onder gebarentaalgebruikers uit verschillende landen, ook in spontane gesprekken. Het kan niet worden vergeleken met het Esperanto. Het beschikt niet over een vaste grammatica of woordenschat en leunt zwaar op gebaren, die betekenis hebben slechts in die specifieke context, en maakt gebruik van woordenschat van de moedertaal van de ondertekenaar. Dit betekent, signalen worden verduidelijkt en vaak meer dan een teken wordt gebruikt om een concept te beschrijven om begrip te verzekeren.

06

Zijn gebarentalen gewoon een representatie van gesproken / geschreven woorden?
Nee, het zijn volwaardige talen met een eigen grammatica en syntax. Net als bij andere talen, zijn er uitdrukkingen die moeilijk te vertalen zijn en bepaalde woorden / tekens die geen letterlijke vertaling hebben in een andere (gebaren) taal .

07

Is er een standaard vorm van ondertekening voor elke taal of zijn, net als in mondelinge taal soorten, er verschillende 'dialecten', die bestaan?
Er zijn pogingen geweest om gebarentaal te standaardiseren in heel Europa . Net als bij gesproken talen was deze pogingen niet succesvol en dialecten blijven nog steeds bestaan. Dit is ook te wijten aan dove scholen in verschillende delen van het land, het gebruik van bepaalde tekenen dat de kinderen vervolgens verspreiden. Vaak gebaren voor de dagen van de week en de maanden verschillen, samen met de gebaren voor kleuren.

08

Hoeveel mensen maken gebruik van gebarentalen binnen de Raad van Europa de lidstaten?
Dit is moeilijk te beantwoorden. Er zijn hiervoor niet in alle lidstaten betrouwbare statistieken. Een schatting voor de Europese Unie is dart er 750.000 Dove gebarentaal gebruikers zijn, gemiddeld zijn ongeveer 0,1% van de bevolking in een land Dove gebarentaalgebruikers. Dit geldt niet voor mensen die een gebarentaal als tweede taal leren of kinderen van dove ouders of andere familieleden. In Finland zijn er bijvoorbeeld en naar schatting 5000 gebarentaalgebruikers, in Frankrijk 100.000 en in Roemenië 20-30.000.

09

Zijn gebarentalen gerelateerd aan de Raad van Europa’s Gemeenschappelijk Europees referentiekader (ERK) voor talen: Leren, onderwijzen, evaluatie welke bestaat voor meer dan 35 talen?
Het Franse ministerie van Onderwijs bereide een aanpassing voor van sommige delen van het ERK (Franse versie) voor de Franse Gebarentaal, in het bijzonder gemeenschappelijke referentieniveaus en descriptoren.

10

Is er een manier om gebarentalen te schrijven?
Ja, gebaren talen worden getranscribeerd op een aantal manieren. Er is geen gestandaardiseerde manier van overschrijven , maar vaak wordt het Hamburg Notatie Systeem (HamNoSys) gebruikt, waarin bepaalde symbolen gebruikt worden om de vorm van een hand en een beweging van het teken te beschrijven. Een ander systeem dat werkt in een zeer vergelijkbare manier is SignWriting. Daarnaast is 'glanzen' vaak gebruikt, waarbij signalen worden vertaald in woorden met hoofdletters die geven gezichts markers en grammaticale informatie bovenop het woord of via prefixen. Voor meer informatie kunt u terecht op: http://www.signwriting.org/, or http://assets.cambridge.org/97805216/37183/sample/9780521637183web.pdf (chapter on ‘conventions’), or http://www.sign-lang.uni-hamburg.de/projects/hamnosys.html.

11

Waar kan ik het beste meer informatie over gebarentalen vinden en hoe kan ik éen leren?
Het beste is om contact op te nemen met uw nationale Doven organisatie om meer te weten te komen waar gebarentaal lessen te vinden zijn en om meer over de nationale gebarentaal weten te komen. Informatie over alle Doven organisaties in de EU te vinden kan online op de website van de European Union of the Deaf (EUD): http://eud.eu/EUD_Members-i-159.html (map). Meer informatie is ook beschikbaar op de website van de World Federation of the Deaf: http://www.wfdeaf.org/members/ordinary-members/list-of-members.


Wij willen graag Mark Wheatley en Annika Pabsch bedanken van de Europese Unie van Doven (EUD - www.eud.eu) voor hun substantiële bijdrage aan deze sectie..