Europejski Dzień Języków – świętuj razem z nami!
Uczenie się kilku różnych języków jest prostsze niż mogłoby się to wydawać - pisze Neil Madden
Gdyby ktoś zwrócił się do nas słowami ‘flisni me mua’, czy wiedzielibyśmy, co to znaczy i w jakim języku wypowiedziano te słowa? W Europie istnieje dziś około 225 rodzimych języków, co czyni dziedzictwo językowe kontynentu niezmiernie zróżnicowanym i bogatym; jest to fakt warty podkreślenia. Ale czy Europejczycy potrafią skutecznie uczyć się języków swoich sąsiadów - tych bliskich, jak i dalszych? Wielu Europejczyków sądzi, że normą wciąż pozostaje znajomość jednego języka. Tymczasem połowa, a nawet dwie trzecie światowej populacji, jest dziś w pewnym stopniu dwujęzyczna, a znaczny procent tej grupy stanowią osoby “wielojęzyczne”. Oznacza to, że posiadają one pewien poziom kompetencji w kilku językach (są w stanie je rozumieć i/lub posługiwać się nimi w piśmie i/lub w mowie).
Wielojęzyczność stanowi w istocie o wiele bardziej naturalne dla człowieka środowisko niż monojęzyczność. Miliony ludzi sądzą, że nie znają innego języka poza ojczystym; tymczasem w rzeczywistości wielu z nich zna inny język na pewnym poziomie. Dzisiaj istnieje o wiele więcej możliwości uczenia się nowego języka niż kiedykolwiekwcześniej. Aby podkreślić wagę uczenia się języków Rada Europy ustanowiła Europejski Dzień Języków (EDJ), który jest obchodzony corocznie 26 września. Ideą leżącą u podstaw EDJ jest promowanie ‘wielojęzyczności’. Nie jest to pojęcie nowe i niezrozumiałe. Zjawisko to występuje w życiu codziennym wielu narodów zamieszkujących na terenie Afryki i Azji; stanowi ono także normę w wielu częściach Europy, w szczególności w krajach Beneluksu oraz Skandynawii, a także w krajach basenu Morza Śródziemnego. Wielojęzyczność nie oznacza, że powinniśmy obawiać się nacisków na osiągnięcie poziomu ‘native speakera’. Celem jest osiągnięcie umiejętności komunikowania się i bycia rozumianym, zgodnie z własnymi potrzebami i wymaganiami. Trudno jest dzisiaj oprzeć się międzynarodowej ekspansji języka angielskiego, a z prowadzonych badań wynika, że nabycie pewnego poziomu kompetencji w tym języku stanowi priorytet dla większości osób uczących się języków (według danych Eurobarometru jedna na trzy osoby twierdzi, że jest w stanie prowadzić rozmowę w tym języku).
Nie oznacza to jednak, że należy zadowolić się tylko znajomością angielskiego. Inne języki stanowią także cenne narzędzia pozwalające w pełni wykorzystać życiowe doświadczenia, wynikające z pracy zawodowej lub po prostu z podróży. Jak na ironię, postępująca globalizacja może sprawić, że język angielski straci na znaczeniu. W miarę zwiększającej się liczby osób biegle władających tym współczesnym ‘lingua franca’, wyróżniać się będą osoby, które potrafią porozumiewać się także w innych językach. Na rynku pracy oraz na rynku edukacyjnym osoby będące rodzimymi użytkownikami języka angielskiego będą zmuszone konkurować z kandydatami, którzy posługują się językiem ojczystym, językiem angielskim, a także – coraz częściej – potrafią porozumiewać się na odpowiednim poziomie w trzecim, a nawet czwartym, języku. Znajomość języków przynosi korzyści nie tylko o charakterze ekonomicznym. Zachęca nas do większej otwartości wobec innych ludzi, innych kultur i postaw, a także do większej elastyczności umysłu, pozwalając nam posługiwać się różnymi systemami znaczeniowymi i działać na podstawie różnych sposobów pojmowania świata. Nie należy lekceważyć znaczenia, jakie uczenie się języków ma dla naszej zdolności rozumienia ludzi, kultur i tradycji innych krajów. Osoby bez obaw porozumiewające się z przedstawicielami innych kultur, odznaczają się zazwyczaj większą tolerancją. Warto też pamiętać, że znając tylko jeden język jest się uzależnionym od umiejętności językowych i dobrej woli innych ludzi. Uczenie się języków obcych to coś więcej niż przydatne umiejętności – jest to odzwierciedlenie postawy, szacunku dla tożsamości oraz kultury innych narodów oraz dla tolerancji różnorodności.
Rada Europy stworzyła pionierski program umożliwiający obywatelom zbadanie poziomu swoich umiejętności w zakresie języków obcych. Celem projektu Europejskie Portfolio Językowe jest motywowanie uczących się języków obcych poprzez uznanie ich wysiłków na rzecz rozwijania i dywersyfikacji umiejętności językowych na wszystkich poziomach, a także dostarczenie wykazu nabytych umiejętności, z którego można korzystać na przykład wtedy, gdy przechodzi się na wyższy poziom kształcenia lub poszukuje pracy w kraju lub za granicą. W oparciu o siatki samooceny osoby uczące się języków mogą ocenić swoje umiejętności – rozumienie, czytanie, mówienie i pisanie – oraz odnieść je do sześciu europejskich poziomów. Standardy, o których mowa, przyjęte zostały przez główne instytucje certyfikujące w Europie, wiele państw członkowskich oraz Unię Europejską, w szczególności w ramach inicjatywy Europass umożliwiającej zaprezentowanie umiejętności i kwalifikacji w sposób przejrzysty i porównywalny we wszystkich krajach członkowskich. Jednym z podstawowych zadań Europejskiego Dnia Języków jest ugruntowanie idei uczenia się języków jako procesu odbywającego się przez całe życie Wielu dorosłych żyje w przekonaniu, że stracili (czy wręcz zmarnowali) szansę na zdobycie umiejętności posługiwania się nowym językiem w trakcie formalnego procesu kształcenia, a na wznowienie nauki jest już za późno. Tak jednak nie jest. Wszędzie w Europie dostępne są dziś kursy, programy oraz pomoce dydaktyczne (od książek po CD-ROM), które pozwalają rozwijać posiadane umiejętności językowe. Tym, czego często brakuje, jest osobista motywacja do pokonania zjawiska „zahamowania językowego”. Wielu ludzi rozwija swoje umiejętności językowe już po zakończeniu nauki w szkole czy na uniwersytecie. Nie jest to zaskakujące: uczenie się języka w szkole jest często postrzegane w kategorii obowiązku, nie zaś szansy, którą należy wykorzystać. Dopiero w chwili, gdy zaczynamy poznawać świat, czy to wykonując obowiązki zawodowe , czy też w czasie wolnym od pracy, zdajemy sobie sprawę z wartości języków obcych. Dla zachęty należy przypomnieć, że nauka każdego kolejnego języka przychodzi nam coraz łatwiej. Jeśli uda Ci się pokonać pierwszą przeszkodę , a chciałbyś nauczyć się węgierskiego, czy nawet kantońskiego – po prostu działaj.
Jeśli chcesz rozwijać umiejętności językowe i dowiedzieć się więcej na temat Europejskiego Dnia Języków, przydatne informacje znajdziesz na następujących stronach internetowych:
Odpowiedź na pytanie zadane na samym początku brzmi: to jest język albański i oznacza „Porozmawiaj ze mną”.
Neil Madden jest dziennikarzem. Mieszka w Strasburgu.